ZZP

Pagina bevat besloten informatie

Deze pagina heeft ook informatie die alleen te zien is voor leden. Log in om de gehele inhoud te zien of word lid van de NVDA.

Word lid

Voor doktersassistenten die als zzp’er werken of dat willen gaan doen, is het belangrijk om goed op de hoogte te blijven van de nieuwste regels en ontwikkelingen. Recente rechterlijke uitspraken, zoals het Deliveroo-arrest, en wetswijzigingen zoals de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties (VBAR) en het einde van de handhavingsstop, veranderen de juridische positie van zelfstandigen in de zorg aanzienlijk. Deze veranderingen kunnen grote gevolgen hebben voor zzp-doktersassistenten, vooral in de huisartsenzorg.

Wetgeving zzp

De wetgeving over zzp’ers in Nederland is ontwikkeld om duidelijkheid te geven over arbeidsrelaties. Het doel is om werknemers te beschermen tegen schijnzelfstandigheid en tegelijk voldoende ruimte te bieden voor echte zelfstandigen. Hieronder wordt uitgelegd waar deze regels vandaan komen, hoe het Deliveroo-arrest hiermee samenhangt en waarom het handhavingsmoratorium stopt.

De VBAR maakt duidelijk wanneer iemand een werknemer is en wanneer een zelfstandige. Volgens deze wet geldt een “vermoeden van een arbeidsovereenkomst” als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Dit betekent dat als een doktersassistent in de praktijk werkt alsof hij of zij een werknemer is, wordt aangenomen dat er sprake is van een arbeidscontract. De opdrachtgever moet dan bewijzen dat de doktersassistent echt als zelfstandige werkt. Hierdoor kunnen veel doktersassistenten hun zzp-status verliezen.

Sinds 2016 controleerde de Belastingdienst zzp-constructies tijdelijk niet actief. Dit wordt de handhavingsstop genoemd. Alleen bij opzettelijke fouten werden er boetes opgelegd. Deze stop eindigt in 2025, omdat de overheid de strijd tegen schijnzelfstandigheid wil versterken en een eerlijker systeem wil creëren. Veel zzp-constructies bleken in de praktijk te lijken op een arbeidscontract, zonder dat dit werd aangepakt. Door de handhavingsstop te beëindigen, wil de overheid meer bescherming bieden aan werknemers en voorkomen dat bedrijven de regels omzeilen. Voor doktersassistenten en hun opdrachtgevers is het daarom belangrijk om de regels goed na te leven om boetes en extra belastingaanslagen te voorkomen.

De Webmodule DBA is een tool waarmee zzp’ers en opdrachtgevers kunnen nagaan of er sprake is van een arbeidsrelatie. Met de komst van de VBAR worden de regels voor zelfstandigheid strenger. Doktersassistenten die als zzp’er werken, kunnen deze module gebruiken om te controleren of ze hun zelfstandige status kunnen behouden.

Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie

In maart 2023 oordeelde de Hoge Raad (het hoogste rechtsorgaan in Nederland) dat de bezorgers van Deliveroo een arbeidsovereenkomst hadden, ook al stonden ze officieel ingeschreven als zelfstandigen. Dit betekent dat niet alleen de titel “zzp’er” of “werknemer” belangrijk is, maar vooral hoe het werk in de praktijk wordt uitgevoerd. De rechter keek hierbij naar drie belangrijke punten:

Gezagsverhouding: Staat de werknemer onder leiding van een werkgever?
Persoonlijke arbeid: Moet de werknemer het werk zelf doen, zonder vervanger?
Beloning en risico: Ontvangt de werknemer een vast inkomen zonder financieel risico?

Wat betekent dit voor doktersassistenten?

Gezagsverhouding: Als een doktersassistent werkt onder duidelijke leiding van een praktijkhouder, kan dat wijzen op een gezagsverhouding. Dit is typisch voor een arbeidscontract.
Persoonlijke arbeid: Als de doktersassistent het werk niet kan laten overnemen door een ander, lijkt dit op een arbeidsovereenkomst.
Beloning en risico: Als het inkomen van de doktersassistent vaststaat en er geen financieel risico is, kan dit ook op een dienstverband wijzen.

Dit arrest laat zien dat het belangrijk is om goed te kijken naar hoe er wordt gewerkt. Voor doktersassistenten betekent dit dat zelfs als ze als zzp’er worden ingehuurd, de situatie in de praktijk alsnog kan worden gezien als een arbeidsovereenkomst.

In de zorgsector, en vooral in de huisartsenzorg, gelden speciale richtlijnen voor zzp’ers. Door de invoering van de VBAR en het einde van de handhavingsstop wordt het voor doktersassistenten waarschijnlijk moeilijker om als zelfstandige te werken. Als zij werken onder toezicht en volgens de instructies van een praktijkhouder, kan dit sneller worden gezien als schijnzelfstandigheid.

Informatief Webinar

Om zzp-doktersassistenten en hun opdrachtgevers goed te informeren over de veranderingen, is er door NVDA samen met de SBHZ een speciaal webinar georganiseerd. Dit webinar werd geleid door Elisabeth van den Hoogen. Aan tafel zat ook eerstelijnsjurist David Renkema om uitleg te geven over de regels voor verschillende beroepen. In het webinar werd gesproken over de VBAR, de Webmodule DBA en het einde van de handhavingsstop. Deze webinar is niet meer terug te kijken. Hieronder de meest gestelde vragen en antwoorden vanuit dit webinar.

Q&A - Webinar Ontwikkelingen ZZP inzet in de huisartsenzorg

Wanneer de Belastingdienst na een controle vaststelt dat sprake is van schijnzelfstandigheid, kan dit diverse gevolgen hebben. Zo kan de Belastingdienst een naheffingsaanslag (van loonheffing, premies werknemersverzekeringen en bijdrage Zvw) aan de opdrachtgever opleggen met een terugwerkende kracht van 5 jaar. Naheffingen gaan niet verder terug dan 1 januari 2025, omdat daarvoor het handhavingsmoratorium nog gold. Ook kan de Belastingdienst boetes opleggen. De Belastingdienst zal in 2025 geen (vaak hoge) vergrijpboetes opleggen, als een organisatie kan aantonen actief bezig te zijn met het inrichten van correct zelfstandigenbeleid. Verzuimboetes (met een relatief laag bedrag) zijn wel mogelijk
in 2025. Vanaf 2026 zijn vergrijp- en verzuimboetes mogelijk. Voor een verzuimboete, die wordt opgelegd indien is gehandeld in strijd met een bepaald voorschrift, is niet vereist dat sprake is van opzet of grove schuld. Voor het opleggen van een vergrijpboete daarentegen is wel de aanwezigheid van opzet of grove schuld vereist. (zie toelichting: Bron )

Ook opdrachtnemers kunnen, wanneer sprake is van schijnzelfstandigheid, naheffingen (van o.a. inkomstenbelasting) en boetes opgelegd krijgen. Bij opdrachtnemers geldt géén
handhavingsmoratorium, wat betekent dat deze naheffingen en boetes ook nu al en met 5 jaar terugwerkende kracht kunnen worden opgelegd. Verwacht wordt dat de Belastingdienst zich vooral richt op opdrachtgevers, omdat zij hiermee een groter bereik heeft).

In haar controles maakt de Belastingdienst gebruik van recente jurisprudentie over de Wet DBA. De belangrijkste richtlijn komt voort uit het zogenaamde Deliveroo-arrest, waarin de Hoge Raad een uitspraak deed over schijnzelfstandigheid bij maaltijdbezorgers. De Hoge Raad heeft een aantal criteria gesteld, waarlangs een afweging wordt gemaakt of sprake is van een dienstverband of opdrachtnemerschap. Deze afweging wordt op een holistische manier gemaakt. Dat wil zeggen dat de Belastingdienst, op basis van hoe de opdracht in de praktijk wordt uitgevoerd, een beoordeling maakt op de criteria en op basis van een weging van de individuele criteria een besluit neemt.

De ‘Deliveroo-criteria’ zijn als volgt:

Aard en duur van werkzaamheden
Wijze waarop (en vrijheid waarmee) werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd
Inbedding van werk en ‘werknemer’ in de organisatie
Wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen tot stand is gekomen
Onderhandelingsmogelijkheid over beloning en wijze van uitbetaling
Aanwezigheid van persoonlijke verplichting tot het uitvoeren van werkzaamheden
Hoogte van verdiensten, alsmede wijze waarop dit wordt bepaald en uitgekeerd
In hoeverre de persoon commercieel risico loop
In hoeverre de persoon in kwestie zich als ondernemer gedraagt
Gewicht dat toekomt aan een contractueel beding.

De Belastingdienst richt haar controles gebruikelijk in twee fases in. De eerste fase is een oriënterend gesprek. Op basis van dit gesprek kan de Belastingdienst besluiten niet over te gaan naar
de tweede fase, en bijvoorbeeld enkel een waarschuwing te geven. Wanneer de Belastingdienst wel overgaat naar de tweede fase, dan bestaat deze uit een boekenonderzoek. Wanneer in deze fase
schijnzelfstandigheid wordt bevonden, zal dit leiden tot naheffingen en eventuele boetes. Een waarschuwing is in dit stadium niet meer mogelijk.

Nee, de Belastingdienst toetst op hoe werkzaamheden worden uitgevoerd in de dagelijkse praktijk en dus niet op hoe het op papier staat. Wel zijn er diverse tips voor wat je kunt opnemen in een overeenkomst. En waarbij het dus ook van belang is dat het in de praktijk ook zo gebeurt.

Een aantal voorbeelden zijn:

Opnemen dat uitdrukkelijk geen sprake is van gezagsrelatie
Vastleggen dat bepaalde eisen (bijv. in beroepskwalificatie) niet worden gesteld door opdrachtgever maar door inkoper en/of wetgever
Vervangen/waarnemen bij afwezigheid opnemen in overeenkomst
Voorzichtig zijn met afspraken over scholing en vergoeding daarvan door opdrachtgever
Géén overeenkomsten voor onbepaalde tijd afsluiten.

Belangrijk is dat je in de praktijk werkt conform de overeenkomst. De Belastingdienst geeft aan dat modelovereenkomsten, als ze precies in de praktijk worden opgevolgd, wel houvast blijven geven. Wanneer je in de praktijk dus niet werkt volgens een modelovereenkomst, dan loop je nog steeds een risico bij een controle.

Op moment van schrijven (11-2024) is de toekomst van modelovereenkomsten nog onduidelijk. De Belastingdienst is voornemens om geen nieuwe modelovereenkomsten in beoordeling te nemen en huidige goedgekeurde modelovereenkomsten niet te verlengen. Een kamermotie is aangenomen die oproept hier meer ruimte in te bieden. Ook is opgeroepen coulant te handhaven, Het is nog onduidelijk hoe deze moties zullen worden uitgevoerd.

Het Fiscaal Kompas is een product dat een juridisch kader en handvatten biedt om binnen een zorgorganisatie de afweging te maken wanneer een ZZP’er er kan werken. Het Kompas is opgesteld door de Brancheorganisaties Zorg. Bij het opstellen zijn geen partijen uit de huisartsenzorg betrokken geweest. Bepaalde passages uit het Kompas kunnen echter wel van toepassing zijn voor de inzet van zzp zorgpersoneel in de huisartsenzorg. Een belangrijke disclaimer bij het Kompas is dat dit tot stand is gekomen zonder betrokkenheid van VWS, SZW en de Belastingdienst. Het Kompas biedt daarmee dus
geen volledige adviezen waarmee zonder risico zzp’ers ingezet kunnen worden.

Aan deze Q&A kunnen geen rechten worden ontleend.

Wat moet ik als ZZP doktersassistent nu doen?

Door het Deliveroo-arrest, de nieuwe wetgeving (VBAR) en het einde van de handhavingsstop in 2025, wordt het voor zzp-doktersassistenten in de huisartsenzorg steeds moeilijker om als zelfstandige te werken. Als hun werkzaamheden erg lijken op die van een werknemer, kan de Belastingdienst dit zien als een arbeidscontract. Daarom is het belangrijk dat zzp’ers en hun opdrachtgevers goed op de hoogte zijn van de regels en, als het nodig is, hun samenwerking aanpassen om problemen te voorkomen.

Hier zijn de belangrijkste punten over deze regelgeving:

1. Wanneer gaan de nieuwe regels in?
De Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties (VBAR) zou eerst eerder ingaan, maar door een uitstel van een jaar begint de handhaving pas op 1 januari 2025. Dit geeft zzp-doktersassistenten en opdrachtgevers de tijd om hun huidige samenwerking te bekijken en aan te passen.

2. Einde handhavingsstop
De handhavingsstop, die sinds 2016 geldt, stopt op 1 januari 2025. Vanaf dat moment gaat de Belastingdienst strenger controleren of zzp-constructies voldoen aan de regels, vooral om schijnzelfstandigheid op te sporen. Als de Belastingdienst een arbeidscontract vermoedt, kunnen ze boetes en naheffingen opleggen.

3. Geen boetes met terugwerkende kracht
De Belastingdienst zal geen boetes of naheffingen opleggen voor de periode vóór 2025, behalve als er sprake is van fraude of opzettelijke overtredingen. Dit betekent dat sancties alleen gelden voor situaties vanaf 2025.

4. Hoe voorkom je boetes en naheffingen?
Zzp-doktersassistenten en opdrachtgevers kunnen gebruik maken van de Webmodule DBA. Deze online tool helpt vast te stellen of er sprake is van zelfstandigheid of een arbeidscontract. Met de uitkomst van deze module kunnen opdrachtgevers aantonen dat de arbeidsrelatie voldoet aan de regels, wat boetes kan voorkomen.

5. Risico op herbeoordeling
Vanaf de invoering van de VBAR kan de Belastingdienst een arbeidsrelatie opnieuw beoordelen op basis van hoe er in de praktijk wordt gewerkt. Als het werk veel lijkt op dat van een werknemer, kan de Belastingdienst aannemen dat er een arbeidscontract is. Dan moet de opdrachtgever bewijzen dat er toch sprake is van zelfstandigheid.

6. Advies om op tijd actie te ondernemen
Het is belangrijk dat zzp-doktersassistenten en opdrachtgevers hun samenwerking vóór eind 2024 controleren en, als nodig, aanpassen. Juridisch advies inschakelen en de Webmodule DBA gebruiken kan hierbij helpen om problemen in de toekomst te voorkomen.

Zo kun je als zzp’er en opdrachtgever goed voorbereid zijn op de nieuwe regels.

Wat doet de NVDA voor de ZZP doktersassistenten?

De NVDA helpt doktersassistenten die als zzp’er willen werken door hen goed op de hoogte te houden van veranderingen in de wet. Ze geven informatie en advies, zodat doktersassistenten hun werk als zelfstandige goed kunnen doen.

De NVDA begrijpt dat de lange onduidelijkheid over de regels veel onrust heeft veroorzaakt. Daarom roept de NVDA de markt op om goed te kijken naar wat doktersassistenten die als zzp’er werken nodig hebben.

Hoewel de NVDA de ontwikkelingen rond zzp’ers volgt en de belangen van doktersassistenten verdedigt, neemt de vereniging zelf geen actieve rol in het zzp-debat. Wel blijft de NVDA beschikbaar om doktersassistenten te ondersteunen en te informeren.